ต้นซองแมวหรือช้องแมว รู้จักครั้งแรกจากการเห็นแค่กิ่งใบขนาดเล็กๆดูใบสวยน่ารักดี ต่อมาก็ได้ชมดอก ในตลาดขายต้นไม้ที่ทำเป็นพุ่มใหญ่ดอกเต็มห้อยยาวๆ ก็ดูสวยแปลกดี แล้วก็สงสัยมาตลอดว่าทำไมถึงชื่อช้องแมว และมีผู้นำมาทำเป็นไม้บอนไซได้สวยงามแต่ไม่มีดอก ผู้ใหญ่ท่านหนึ่งให้มา 1 ต้นๆเล็กปลูกในกระถางก็ไปไม่ถึงไหนทำท่าจะไม่รอด จึงแอบลงดินข้างกำแพงรั้ว พอรากได้ดินปลายยอดได้แดด ก็เลื้อยกันเต็มที่ขึ้นไปบนระเบียงชั้น 2 อย่างรวดเร็วจนต้องตัดกิ่งทิ้งเป็นระยะๆ กิ่งแข็งแรงและมีหนามแหลมคม ลักษณะของต้นช้องแมวนั้นคล้ายกับเฟื้องฟ้า ยิ่งได้แดดยิ่งงามแตกกิ่งกันมากมาย ตอนนี้ต้นที่กล่าวนี้มีเพื่อนเป็นบอระเพ็ดและฟักข้าวแบ่งปันพันเลื้อยอยู่ด้วยกัน
ช้องแมว เป็นต้นไม้ที่เป็นสมุนไพรเป็นยารักษาโรคได้หลายอย่างและหลายส่วนของต้น และจากการสังเกตก็ทำให้ทราบว่าในส่วนของดอกนั้น บางดอกที่ยาวๆนั้นมีหลายอย่างก่อนจะร่วงโรยอยู่บนต้นใช้เวลานานหลายวันทีเดียว เรามาดูกันนะคะว่าแต่ละส่วนของต้นช้องแมวนั้นมีสรรรพคุณอย่างไรบ้าง
ซองแมว ชื่ออื่นๆ ซ้องแมว, ควาย , ยองขนุน(สุราษฏร์ธานี) ,จิ้งจาย(ใต้) ,ซ้องแมวใหญ่
ซ้องแมวน้ำ ,จิงจ้อ ,ซ้อแม้ว (เหนือ), ปะงางอ(ปัตตานี)
ใบ รสขม แก้บวม ขับพยาธิ แก้ปวดฟัน แก้เหงือกอักเสบ บวม ตำพอก แก้ผมร่วง แก้ปวดศีรษะ รักษาบาดแผล
ลูก รสเปรี้ยวขมร้อน แก้โรคท้องมาน แก้ปวดข้อกล้ามเนื้อ แก้ไอ แก้วัณโรค ทาแผลน้ำกัดเท้า
ราก รสขมเย็น แก้วัณโรค แก้ร้อนในกระหายน้ำ ดับพิษร้อน ถอนพิษไข้ แก้พิษฝีภายใน ขับพยาธิ แก้ตานขโมย แก้กระษัย
ใบ,ลูกสด รสเปรี้ยวขม คั้นเอาน้ำหยอดหู แก้ปวดหู
( ขอบคุณสรรพคุณซองแมว จากหนังสือเภสัชกรรรมไทย ร่วมอนุรักษ์มรดกไทย ฯโดย วุฒิ วุฒิธรรรมเวช)
ลูกของช้องแมว คุณทิพย์ประสิทธิ์(เพื่อนอยู่ที่มาเลเซีย)บอกว่าเวลาลงน้ำใช้ทาขาและเท้า ฯช่วยป้องกันปลิงไม่ให้มาเกาะได้ เมื่อช้องแมวออกดอกจะมีดอกสีเหลืองอยู่ข้างๆที่ปลายดอก ดอกจะยาวเรื่อยๆและมีลูกสีเขียวพอแก่จะเป็นสีเหลืองแล้วร่วงและแห้ง ตอนแรกก็สงสัยว่าลูกหรือเมล็ดเล็กๆสีดำที่เป็นส่วนขึ้นต้นกันแน่ ในใต้กลีบเลี้ยงนั้นมีทั้งลูกและเมล็ดตลอดแนวยาวของดอก สรุปแล้วเป็นเมล็ดเล็กๆที่ขึ้นต้นใหม่ ช้องแมวถ้าไม่เพาะด้วยเมล็ด ใช้กิ่งชำได้ เป็นต้นไม้เลื้อยที่แข็งแรงและมีหนามคม การขายในตลาดต้นไม้จะทำเป็นไม้พุ่มจับพันตัดแต่งเวลาออกดอกยาวๆจะอยูรอบพุ่มอย่างสวยงาม การนำมาปลูกในบริเวณบ้านจึงต้องขยันตัดแต่งคุมกิ่ง หากทำเป็นซุ้มก็น่าจะได้ร่มเงาดีเพราะใบดกหนาไม่ทิ้งใบและเมื่อออกดอกห้อยยาวๆก็จะสวยงามไม่น้อยทีเดียว
ปลูกไว้ก็นำมาใช้ประโยชน์ในด้านยาสมุนไพรบ้างนะคะ
ขอขอบคุณ: www.gotoknow.org
